1 listopada 1918 roku – dokładnie 100 lat temu – rozpoczęły się walki o Lwów.
Rywalizacja i widmo wojny z Rosją sprawiło, iż obszar Galicji Wschodniej stał się dla Austro-Węgier polem do prowadzenia intensywnej polityki wykorzystującej istniejące na jej terenie antagonizmy narodowościowe. Monarchia starając się wykorzystać dla własnych celów antyrosyjskie nastawienie Polaków z jednej strony oddała m.in. administrację Galicji w ręce polskie, z drugiej jednak obawiając się wzrostu polskich dążeń niepodległościowych intensywnie lecz skrycie wspierała ruch narodowo-ukraiński w Galicji Wschodniej. Działania te nasiliły się zwłaszcza pod koniec wojny, kiedy w ramach traktatu pokojowego zawartego 9 lutego 1918 roku w Brześciu z utworzoną po abdykacji cara Mikołaja II Ukraińską Republiką Ludową, państwa centralne zobowiązały się do odstąpienia na rzecz URL Chełmszczyzny i części Podlasia oraz utworzenia na terenie Galicji Wschodniej autonomicznego kraju koronnego z Przemyślem i Lwowem.
Postanowienia traktatu brzeskiego wywołały masowe protesty społeczeństwa polskiego, zaś Austro-Węgry już w otwarty sposób zaczęły wspierać tworzenie ukraińskiej armii oraz wzmacniać wojskowe organizacje siczowe. Na wieść o planowanym przyjeździe do Lwowa delegacji Polskiej Komisji Likwidacyjnej mającej przejąć władzę w mieście, Ukraińcy postanowili uprzedzić jej zamiary i 1 listopada 1918 roku o godz. 4 rano w porozumieniu z władzami austriackimi dokonali przewrotu we Lwowie. Tego samego dnia rozpoczęły się mające trwać pół roku polsko-ukraińskie walki o Lwów. Ukraińcy zdołali przejąć władzę również na prowincji, za wyjątkiem powiatów Brzozów, Jarosław, Krosno i Sanok, gdzie kontrolę sprawowali Polacy. 13 listopada ogłoszono utworzenie Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej z terytorium między Sanem a Zbruczem, na którym ukraińska władza zaczęła się umacniać i organizować armię. Rozpoczął się pierwszy konflikt zbrojny o przyszłe granice odrodzonej Polski – wojna polsko-ukraińska, w czasie której zwłaszcza na początku ciężkie walki będą toczyć się o kontrolę nad traktami komunikacyjnymi – liniami kolejowymi, umożliwiającymi szybkie przerzucanie wojsk i zaopatrzenia jako odsieczy dla walczącego Lwowa. Szczególnie ważnym węzłem na kierunku, z którego miała dotrzeć pomoc był Chyrów, gdzie zbiegały się szlaki kolejowe z leżącego na zachodzie Sanoka oraz północnym-zachodzie Przemyśla.
Walczący Lwów oraz wieści o przejmowaniu kontroli przez Ukraińców w innych powiatach wywołują żywą reakcję wśród społeczeństwa polskiego, przejawiającą się powstaniem Związku Obrońców Podkarpacia oraz oddziałów ochotniczych. Rozpoczyna się organizowanie odsieczy dla Lwowa. Oddział Związku Obrońców Podkarpacia powstaje również w Haczowie, zaś w drugiej połowie listopada i grudniu 1918 roku z Haczowa wyrusza około 80 bohaterskich ochotników, którzy służąc początkowo (zanim zaczęły powstawać oficjalne struktury Wojska Polskiego) w ochotniczej formacji 3 Batalionie Strzelców Sanockich, a potem w elitarnej Lotnej Kompanii Szturmowej por. Stanisława Maczka, 18 i 37 Pułku Piechoty 4 Dywizji Piechoty będą uczestniczyć w walkach “cudów waleczności dokonując”, aż do “całkowitego pobicia” przeciwnika i ustanowienia granicy na rzece Zbrucz.
Obraz ATAK NA CYTADELĘ (atak Orląt Lwowskich na Cytadelę) autorstwa Stanisława Batowskiego pochodzi z tygodnika “PRZEWODNIK KATOLICKI”, który mój dziadek Bronisław Szmyd prenumerował w latach 30-tych.
Leopolis SEMPER FIDELIS – Lwów ZAWSZE WIERNY – TOBIE POLSKO