DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 8 WOJNA Z BOLSZEWIKAMI 1919-1921

Po wygaszeniu frontu ukraińskiego żołnierze Lotnej wraz z służącymi w niej haczowianami wcieleni zostali oficjalnie do 18. Pułku Piechoty i rozpoczęli walkę z bolszewikami początkowo na Wołyniu, a następnie na północnym Podolu. Wśród wielu potyczek z nieprzyjacielem zdobywali na początku lutego 1920 roku m.in. Siemieniówkę, Baskaki oraz Jabłoniec, który według relacji Wojciecha Szmyda, zdołali utrzymać przez dwie godziny i pod silnym ostrzałem zmuszeni zostali do wycofania się. Szczególnie trudne walki odbywał 2. Batalion 18. Pułku Piechoty w czerwcu oraz lipcu 1920 roku w okolicach Koziatyna na Podolu, który przebywał tu jako odwód. 5 czerwca 1920 roku 1. Armia Konna Budionnego przełamała front na południe od Kijowa zajmując Ozierną oraz Śnieżną, wymuszając odwrót wojsk polskich nad Uborć i Słucz. Czytaj dalej DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 8 WOJNA Z BOLSZEWIKAMI 1919-1921

Wojciech Szmyd (1898-1920) bohater poległy za wolną Polskę pod Korcem 1 lipca 1920 roku

Wojciech Szmyd (ur. 27.11.1898 r. w Haczowie) – syn Stanisława i Heleny z Maternów. Uczęszczał do gimnazjum w Brzozowie. W 1916 roku pobrany podczas I wojny światowej jako małoletni do c.k. armii, z której zbiegł 20 marca 1918 roku przedostając się prawdopodobnie z terenu Austrii (St. Pölten) do rodzinnego Haczowa, gdzie zaciągnął się do konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej (POW).

Wojciech Szmyd w c.k. armii (po lewej)

Podczas wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919 szturmowiec 3 Batalionu Strzelców Sanockich spod Chyrowa oraz żołnierz elitarnej Lotnej Kompanii por. Stanisława Maczka. Czytaj dalej Wojciech Szmyd (1898-1920) bohater poległy za wolną Polskę pod Korcem 1 lipca 1920 roku

DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 7 LOTNA KOMPANIA SZTURMOWA por. STANISŁAWA MACZKA – CHLUBA 4 DYWIZJI PIECHOTY.

Po zdobyciu Chyrowa, w okresie pomiędzy 21 grudnia 1918 a 6 lutego 1919 roku stacjonujące w nim siły polskie stanowiące z grupą bryg. Minkiewicza liczącą około 1,6 tys. ludzi, 25 karabinów maszynowych i 12 dział skupiły się na zabezpieczeniu miasta przed działaniami dywersyjnymi nieprzyjaciela na liniach Chyrów-Sanok, Chyrów-Przemyśl oraz w kierunku Lwowa w okolicach miejscowości Grodowice, Berezów, Śliwnica, Suszyca Wielka. Jedyną w tym czasie formą działania ofensywnego stały się wypady na placówki ukraińskie w formie szybkich akcji wykonywanych przez wybranych najlepszych i dobrze uzbrojonych żołnierzy, których celem było unieszkodliwianie pojedynczych stanowisk karabinów maszynowych, artylerii oraz niewielkich ruchliwych oddziałów wroga. Szczególnie skuteczna w tych działaniach była kompania dowodzona przez por. Stanisława Maczka, zaś służący w niej haczowianie „cudów waleczności dokazywali”. Czytaj dalej DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 7 LOTNA KOMPANIA SZTURMOWA por. STANISŁAWA MACZKA – CHLUBA 4 DYWIZJI PIECHOTY.

DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 6 RUSZA ODSIECZ LWOWA

Walczący Lwów oraz wieści o przejmowaniu kontroli przez Ukraińców w innych powiatach wywołały żywą reakcję wśród społeczeństwa polskiego, która przejawiała się powstawaniem Związku Obrońców Podkarpacia oraz oddziałów ochotniczych. Lokalny oddział Związku Obrońców Podkarpacia powstał również w Haczowie. Na wieść o przejmowaniu przez siły ukraińskie kontroli nad coraz większą liczbą powiatów w kierunku zachodnim łącznie z powiatem leskim i zaistnieniem realnego zagrożenia dla Sanoka i okolic, w jedną z listopadowych niedziel z inicjatywy Karola Pojnara i Władysława Stepka zorganizowano w Haczowie zebranie wiejskie. Czytaj dalej DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 6 RUSZA ODSIECZ LWOWA

DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 5 NA PROGU NIEPODLEGŁOŚCI

U schyłku wojny, wraz z widmem porażki Austro-Węgry zaczęły powoli rozpadać się od środka, w c.k. armii masowym zjawiskiem stała się dezercja. W poszczególnych częściach składowych ich terytorium nastąpił gwałtowny wzrost nastrojów niepodległościowych, zaczęły pojawiać się lokalne instytucje, których celem było przejęcie władzy po rozpadającej się monarchii. 28 października 1918 roku w Krakowie grupa galicyjskich posłów pod przewodnictwem Wincentego Witosa powołała do życia Polską Komisję Likwidacyjną, której głównym zadaniem była likwidacja stosunków państwowo-prawnych łączących Galicję z Austro-Węgrami, a także utrzymanie spokoju publicznego do czasu utworzenia struktur niepodległego państwa polskiego. Funkcję zastępcy naczelnika wydziału administracji Polskiej Komisji Likwidacyjnej pełnił haczowianin Stanisław Rymar, zaś związany z Haczowem Jan Stapiński funkcję zastępcy naczelnika wydziału górnictwa.   Czytaj dalej DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 5 NA PROGU NIEPODLEGŁOŚCI

DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 4 WOJNA

Działania wojenne w Galicji od 15 sierpnia 1914 roku zaczęły nabierać rozmachu. Nie układały się jednak zbyt pomyślnie dla Austro-Węgier. Ze względu na to, iż jednym z głównych zadań kawalerii było rozpoznanie, początkowe starcia miały charakter potyczek kawaleryjskich. 3 września 1914 roku wojska rosyjskie zdobyły Lwów, zaś 9 września dotarły do linii Sanu. 21 września rozpoczęło się pierwsze oblężenie Twierdzy Przemyśl. W związku z zajęciem przez Rosjan wschodniej części Galicji, wojska austriackie zmuszone zostały do przeniesienia dowództwa z Przemyśla do Nowego Sącza oraz wycofania swoich sił za San na linię Dunajca i Ropy (28 września 1914 roku). Czytaj dalej DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 4 WOJNA

DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 3 WYBUCH WIELKIEJ WOJNY

Widmo narastającego konfliktu na Bałkanach, który mógłby stworzyć  szansę zaistnienia okoliczności międzynarodowych w postaci wybuchu wojny angażującej wszystkie mocarstwa i sprzyjającej realizacji idei niepodległościowych w oparciu o Austro-Węgry, stało się inspiracją do ujednolicenia działalności organizacji strzeleckich. W celu zapewnienia koordynacji działań, część partii politycznych porozumiało się i w 1912 roku utworzyło Komisję Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (KSSN). Zwierzchnictwo nad Związkami Strzeleckimi objął Związek Walki Czynnej z osobą Komendanta Głównego Józefa Piłsudskiego. W czerwcu 1912 roku istniejące dotychczas organizacje strzeleckie połączono w jeden Związek Strzelecki, nazwany potem Polską Federacją Strzelecką z siedzibą we Lwowie, a następnie rozpoczęto tworzenie planów dotyczących zasad mobilizacji na wypadek wybuchu wojny.1) Według początkowych planów miała się ona dokonać w Wadowicach. Stąd oddziały miały przedostać się do Zagłębia Dąbrowskiego w Królestwie Polskim, a następnie powstanie miało rozprzestrzenić się na cały zabór rosyjski.2) Czytaj dalej DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 3 WYBUCH WIELKIEJ WOJNY

DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 2 TRADYCJA POWSTANIA STYCZNIOWEGO

11 LIPCA 1920 roku – NIEDZIELA – HACZÓW

Trwa wojna z bolszewikami, ważą się losy odrodzonej kilka miesięcy wcześniej Rzeczypospolitej. W dniach 11-12 lipca w Haczowie odbywa się III Zjazd Haczowiaków. Do tłumnie zgromadzonej społeczności przemawiają „po sumie” prezes zjazdu dr Wojciech Szmyd oraz wójt Paweł Matusz: „Zebrani w czasie obrad III. Zjazdu rozproszonych po świecie Haczowiaków i Haczowianek na wiecu ludowym w Haczowie wszyscy mieszkańcy wsi, razem z inteligencyą, rozpatrzywszy dzisiejsze położenie Polski, zgodnie wszyscy odzywamy się do Braci i Sióstr naszych w Ojczyźnie: Wieś nasza dała powstańców w r. 1863/4, dała legionistów na początku wojny światowej, a choć zniszczona i częściowo spalona przy odwrocie rosyjskim, dała kompanię ochotników na pomoc dla Lwowa i wschodnich naszych granic. Daliśmy ponad milion na pożyczkę polską. Nie mamy dziś we wsi ani jednego dezertera, a przy ostatnich poborach stawili się pod broń wszyscy powołani. I ślubujemy Tobie, Ojczyzno, i Wam, Bracia w Polsce, iż każdy nałożony przez ojczyznę na nas obowiązek spełnimy, a w miarę sił i z własnej jeszcze woli dodamy. Dziś damy ochotnika i damy pożyczkę na odrodzenie Polski. Sami spełniwszy obowiązek, do braci w kraju wołamy: Spełnijcie i Wy swój obowiązek! Ratujcie Polskę! Polska wielka, potężna, bogata, potrzebna jest nie tyle panom, ile chłopom i robotnikom, bo bogacz wszędzie znajdzie ojczyznę, a my w Polsce żyć będziemy. My w Haczowie nie sądzimy i sądzić nie możemy ludzi po ubraniach: dzieci wyszłe z wsi naszej w świat, różną noszą odzież, a we wszystkich płynie krew jedna, a nasza. My ludzi sądzimy po czynach i chlubimy się tem, że dzieci nasze tak licznie poszły w świat po chleb i po zasługi, i że tam zaszczytnie a uczciwie służą ludziom, Bogu i ojczyźnie. W tej godzinie ciężkiej dla Polski, my, Haczowianie wszystkich stanów, zebrani w rodzinnej wsi razem pospołu, wzywamy Brać w kraju: Spełnijcie wiernie obowiązek wobec Polski. Pod broń, bo wróg silny, a nie daleko!” 1) Czytaj dalej DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz. 2 TRADYCJA POWSTANIA STYCZNIOWEGO

DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz.1 ZAPOWIEDŹ

Sarajewo – stolica Bośni i Hercegowiny, 28 czerwca 1914 roku, niedziela.

Wizytujący odbywające się w Bośni główne manewry wojskowe cesarstwa następca austro-węgierskiego tronu i jednocześnie generalny inspektor sił zbrojnych arcyksiążę Franciszek Ferdynand, po wzięciu udziału o godz. 9:00 we Mszy Świętej odprawionej w hotelu „Bosna” w dzielnicy Ilidža w związku z przypadającą na ten dzień 14. rocznicą ślubu, o godz. 9:42 wyrusza pociągiem wraz z małżonką Zofią do oddalonego o 10 km centrum Sarajewa. Wjazd arcyksięcia do miasta odbywa się według uroczystego programu, miejscowa ludność tłumnie gromadzi się na trasie przejazdu kolumny, podanej do wiadomości publicznej kilka dni wcześniej. Na dworcu miejskim, na którym zjawiają się o godzinie 10:07  Czytaj dalej DROGI DO NIEPODLEGŁEJ POLSKI WIODŁY PRZEZ HACZÓW cz.1 ZAPOWIEDŹ