Dom Kasy Stefczyka w Haczowie AD 1934

Uroczyste otwarcie Domu Kasy Stefczyka w Haczowie w nowo zakupionym w 1934 roku budynku.

Początki organizacji oszczędnościowo-pożyczkowej w Haczowie sięgają XIX w., kiedy to po klęskach nieurodzaju zaczęły pojawiać się pomysły magazynowania zboża. Polegały one na zakupie przez gminę zboża, które wypożyczane było haczowskim gospodarzom głównie na wiosenne zasiewy. Wypożyczone zboże oddawane było z nadwyżką, dzięki czemu depozyt ziarna stopniowo zwiększał się. Celem stworzenia dogodnego miejsca dla jego przechowywania wybudowano drewniany kryty gontem spichlerz, pilnowany przez stróża kościelnego. Jednakże ze względu na stale wzrastającą ilość depozytu ziarna również i te warunki przechowywania okazały się nie być wystarczające, co doprowadzało z czasem do niszczenia coraz większych części gromadzonego zboża. Chcąc uniknąć utraty depozytu zadecydowano o jego sprzedaży, a uzyskane tą drogą środki finansowe przekazano powstającej w 1906 roku „Spółce oszczędności i pożyczek”.

Proboszcz haczowskiej parafii ks. Józef Foryś we współpracy z właścicielem dworu Mieczysławem Urbańskim, kierownikiem szkoły Piotrem Stepkiem oraz kilkoma innymi haczowianami zapoczątkował działania, których efektem było pierwsze walne zebranie. Odbyło się 22 kwietnia 1906 roku i wzięło w nim udział 28 członków założycieli m.in. ks. Józef Foryś, Mieczysław Urbański, Piotr Stepek, Jędrzej Ekiert, Michał Boczar, Józef Matusz , którzy przyjęli statut organizacji o nazwie „Spółka oszczędności i pożyczek w Haczowie stowarzyszenie zarejestrowane z nieograniczoną poręką”, spółdzielni typu Reifeisena. Rejestracja Spółki na podstawie uchwały I walnego zebrania założycielskiego i statutu odbyła się w Wydziale Krajowym we Lwowie w dniu 7 grudnia 1906 roku pismem Wydziału o sygnaturze LW 12/979/906. Kasjerem spółki wybrany został Piotr Stepek, który pełnił tą funkcję do 1927 roku. Początkowo kasa spółki mieściła się w budynku „szpitalówka” (organistówka), czynna była w czwartki w godz. 16:00-18:00 i ograniczała się do obsługi mieszkańców wsi Haczów. Z biegiem lat działalność spółki zaczęła się rozwijać i zaszła potrzeba zadbania o posiadanie własnego lokalu celem poprawy warunków pracy dla Kasjera, Zarządu i Rady Nadzorczej, dlatego od 1912 roku rozpoczęto gromadzenie funduszy na budowę własnego budynku.

Kryzys gospodarczy lat dwudziestych spowodował spowolnienie, a nawet momentami zahamowanie rozwoju spółki. Ożywienie jej działalności nastąpiło w 1927 roku, kiedy to przyjęto nowy statut zarejestrowany w Sądzie Okręgowym w Sanoku w dniu 23 listopada 1927 roku i przyjęto nową nazwę „Kasa Stefczyka Spółdzielnia z nieograniczoną odpowiedzialnością w Haczowie”. Jako cel statutowy przyjęte zostało m.in. „gospodarcze podniesienie członków przez prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa oraz podniesienie ich poziomu moralnego i kulturalnego”, „krzewienie oszczędności przez przyjmowanie wkładek oszczędności na oprocentowanie, udzielanie członkom pożyczek na potrzeby rolnicze, przemysłowe i handlowe, załatwianie czynności wchodzących w zakres obrotów pieniężnych (…), współudział w pracy kulturalno-oświatowej”. W 1927 doku Kasa poddała się pod nadzór i opiekę Krajowemu Patronatowi Spółdzielni Rolniczych we Lwowie, który od 1935 roku nosił nazwę Związku Spółdzielni Rolniczych  i Zarobkowo-Gospodarczych Rzeczypospolitej Polskiej.

Rozwiązanie problemu dotyczącego posiadania własnego budynku Kasy nastąpiło w 1934 roku, kiedy to Kasa Stefczyka odkupiła od Bell Ratza zlokalizowany w centrum miejscowości budynek murowany posiadający 4 pokoje (w tym 1 sklepowy), poddasze i korytarz, który służył spółdzielni do 1980 roku. Wybuch II wojny światowej znacznie utrudnił działanie kasy, budynek został zajęty przez wojska niemieckie i przeznaczony na kasyno, jednak dokumentację i gotówkę udało się zabezpieczyć. 

Niemieccy żołnierze Wehrmachtu w kantynie w Haczowie i jej wnętrze w okresie okupacji mieszczącej się w budynku Kasy Stefczyka.

Oficjalne i pełne wznowienie działalności nastąpiło dopiero w 1949 roku pod nazwą “Gminna Kasa Stefczyka Spółdzielnia z nieograniczoną odpowiedzialnością udziałami w Haczowie”. W lipcu 1980 roku oddano do użytku obecną siedzibę Banku Spółdzielczego, który bezpośrednio dziedziczy tradycje haczowskiej bankowości.

Pierwsza fotografia dzięki uprzejmości Pani Małgorzaty Nowickiej.

Rys historyczny w oparciu o “83 LATA SPÓŁDZIELCZOŚCI OSZCZĘDNOŚCIOWO-POŻYCZKOWEJ W GMINIE HACZÓW” Marian Skarbek, Haczów 1989 r.

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *